Język albański w pigułce

Nazwa: język albański

Lokalizacja: Bałkany

Korzenie: należy do języków indoeuropejskich (języki spokrewnione ze sobą, używane w Europie, Indiach i południowo – zachodniej Azji)

Popularność: włada nim ponad 6 mln mieszkańców Bałkanów, w tym ponad połowa w samej Albanii, gdzie stanowi język urzędowy. Z uwagi na dużą liczbę migrantów język albański jest także popularny we Włoszech, Turcji oraz w Stanach Zjednoczonych.

Więcej o pochodzeniu języka albańskiego

Początki języka albańskiego pochodzą z okresu między VII a VIII w. n.e. Najstarszym dowodem na jego powstanie jest formuła chrztu z 1462 roku, którą przechowuje Biblioteka Laurenziana we Florencji. Ciekawostką jest, że dopiero w XX w. wyklarowała się jego forma pisemna i przyjęto alfabet łaciński. Do tego czasu istniał prawie wyłącznie jako wersja werbalna. Naukowcy badający ten język doszukali się jego podobieństwa do języków iliryjskiego i mesapijskiego, jednakże informacje na ten temat są wciąż niewystarczające.

Odmiany języka albańskiego

Terytorium Półwyspu Bałkańskiego jest podzielone językowo. Oznacza to, że w poszczególnych miejscach można zauważyć znaczące zmiany w sposobie wypowiadania niektórych słów i zwrotów. Na północy Albanii oraz w Kosowie i Macedonii używa się dialektu gegijskiego. Z kolei na południu kraju oraz we Włoszech i Grecji, mieszkańcy posługują się dialektem toskijskim, który jest wariantem bardziej literackim. Te dwie odmiany mocno różnią się od siebie pod względem fonetycznym, leksykalnym i gramatycznym. Stanowią niemalże dwa odmienne języki, których granica kulturowa jest wyznaczona przez rzekę Shkumbin.

Językowe „połamańce” po albańsku

W czasie wakacyjnego pobytu w Albanii można porozumiewać się z mieszkańcami w języku angielskim. Również kultura obsługi w restauracjach jest mocno tchnięta europejskimi standardami – normą są dwujęzyczne karty menu. Problem pojawia się w momencie, gdy mamy do czynienia ze starszym pokoleniem. Może zatem warto pomyśleć o przyswojeniu kilku podstawowych wyrazów? Sprawdźmy, jak duże wyzwanie przed nami!

Samo brzmienie języka albańskiego jest już dość tajemnicze. Językoznawcy umieścili go w całkowicie odrębnej grupie, gdyż nie przypomina ani języka słowiańskiego, germańskiego

czy romańskiego. Najwięcej wspólnego ma z językiem rumuńskim, z którym połączony jest za pośrednictwem leksyki (identyczne wyrazy). Dla osób, które pierwszy raz mają z nim styczność większość słów może brzmieć identycznie, jak wypowiadane ciągiem dźwięki przypominające szelest. Może niewielką nagrodą pozostaje fakt, że gramatyka tego języka jest całkiem przystępna w nauce. Na całość składa się zaledwie pięć przypadków oraz zgubna grupa słów, które łudząco przypominają w brzmieniu znane wyrazy z popularnych języków, a znaczą zupełnie co innego. Dla przykładu:

ang. mother

niem. Mutter -> to w tłumaczeniu „matka” alb. motër to siostra

ros. Мать

pol. nie -> alb. një (czyt. ńe) – jeden

Alfabet albański składa się łącznie z 36 znaków, 25 zwykłych oraz 9 diagrafów: dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh i dwóch znaków diakrytycznych ë, ç. Warto przyjrzeć się niektórym ze względu na ich wymowę. Oswojenie się z tym brzmieniem znacznie ułatwia kontaktowanie się z mieszkańcami tego kraju.

è ç – wymawia się jak polskie „cz”, np. czapka

è dh – wymowa jak dźwięczne „th” w języku angielskim, np. this. Z kolei th wymawia się bezdźwięcznie, podobnie jak angielskie think.

è gj – zamienia się w „dj” (np. Nadia) lub krótkie „dź”

è ll = ł

è nj = ń

è sh = sz

è x = dz

è xh = dż

è zh – ż, jak żurnal

è ë – akcentowane: jak ö w niem. möchte; nieakcentowane: (ə) (szwa), w wygłosie (na końcu słowa) często ledwo słyszalne

è q – palatalne (zmiękczone) t lub słabe cz (trochę słabsze niż ç) podobnie jak t w pl. sympatia wymowa alternatywna: ć lub kj, tylnojęzykowe (przede wszystkim w Macedonii)

è rr – przedłużone „r” jak w wyrazie karramba

è y – jak ü jak w niem. Grün

Popularne zwroty po albańsku

Dzień dobry – Mirëmëngjes

Cześć – Përshëndetje

Dobry wieczór – Mirëmbrëma

Przepraszam – Më falni

Do widzenia – Mirupafshim

Proszę – Ju lutem

Dziękuję – Faleminderit.

Tak – Po

Nie – Jo

Pomocy! – Ndihmë!

Jak się masz – Si jeni?

Jak się nazywasz? – Si e keni emrin?

Mam na imię… – Emri im është …

Nie mówię po albańsku – Unë nuk flas shqip.

Toaleta dla pań – gra

Toaleta dla panów – burra

Nie rozumiem – Nuk kuptoj.

Mówisz po angielsku? – A flisni anglisht?

---

Zobacz też:

• Albania: paszport, dowód czy wiza – dokumenty wjazdowe
• Albania samochodem i motocyklem – kompletny przewodnik [2017]
• Republika Albanii – podstawowe informacje
• Pogoda i temperatura – czyli kiedy najlepiej pojechać?
• Berat – żywe miasto-muzeum z tysiącem okien
• Lek waluta Albanii – kompletny przewodnik
• TOP 11 Najbardziej znanych Albańczyków i Albanek
• Albania walczy z marihuaną